Naar: overzicht van alle publicaties
Eén van de meest “verwaarloosde” onderwerpen uit de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog is zonder twijfel de “dodendraad”: de grensversperring onder hoogspanning die door de Duitsers in 1915 werd opgebouwd tussen België en Nederland om de in- en exfiltratie te verhinderen.
Dat de volksmond aan die versperring spontaan de naam “dodendraad” gaf, duidt aan hoe moordend die “grens” wel geweest is, niet alleen door de aanwezigheid van de Duitse grenswachters (die eerst schoten en dan vragen stelden), maar vooral door de elektrocutie die zo dikwijls voorviel. Er bestaan geen precieze statistieken over het aantal dodelijke slachtoffers, maar de schattingen lopen hoog op.
Die grensversperring was niet waterdicht, want rond de 30.000 mensen zijn toch naar Nederland ontsnapt. En heel wat smokkelaars en spionnen van beide zijden gingen meermaals clandestien over (of door, of onder) de draad. Dat gebeurde zowat over de ganse lengte van de dodendraad: van de Belgische kust tot aan het drielandenpunt. Ook in het noorden van de provincie Antwerpen waren veel grenspassages. De bijzondere status van Baarle-Hertog, als onbezet Belgisch gebied in Nederland, droeg daar zeker toe bij. Daar waren ook het bijzondere draadloze zend-, ontvangst- en meetstation MN7 van de Belgische regering (in ballingschap in het Franse Le Havre) en het speciaal Belgisch postkantoor gevestigd.
Een bijzondere categorie van “grensgangers” waren de mensensmokkelaars of “passeurs”: die als “loods” dienden om veilig aan “de overkant” te geraken. Eén van de merkwaardigste “beroepspasseurs” was Jan Vleugels. Hij bundelde in 1930 zijn verhaal onder de titel “De Rakkers der Grenzen”. Hij was vooral actief in het noorden van de provincie Antwerpen en zijn verhaal is bijgevolg voor ons, Kempenaars en Noord-Brabanders, zeer herkenbaar.
Colofon: Jan Vleugels: “De rakkers der grenzen”. Eerste editie 1930, tweede editie 1978.
Nieuwe, uitgebreide heruitgave 2012 door Studium Generale vzw, Balen, in samenwerking met Heemkundekring Amalia Van Solms van Baarle-Hertog-Nassau. 176 pag., formaat A4, softcover, 85 foto’s en illustraties. Voorwoord door prof. dr. Alex Vanneste. Bewerker: Herman Janssen. Redacteur: Kamiel Mertens – ISBN: 978-90-76967-46-2
Meer informatie: De rakkers der grenzen